Komunikacja – fundament rozwoju dziecka
Kluczowym elementem rozwoju społecznego i emocjonalnego dziecka jest nauka skutecznej komunikacji. Umiejętność ta jest fundamentem tworzenia relacji, współpracy, ekspresji myśli i emocji.
Dzieci nabywają umiejętności komunikacyjne od najmłodszych lat poprzez obserwacje i naśladowanie dorosłych. Ważne, by dorośli mieli świadomość roli własnego przykładu dawanego im. Właściwe wzorce w codziennych kontaktach z dzieckiem mogą być wzmacniane przez zabawę, która jest jednym z najefektywniejszych sposobów kształtowania wszelkich umiejętności. Zabawy wspierające naukę komunikacji nie tylko bawią i angażują dzieci, ale także uczą je, jak jasno i skutecznie wyrażać swoje myśli, słuchać innych oraz nawiązywać zdrowe relacje. Wakacje mogą stanowić doskonałą okazję do spędzenia więcej czasu z dzieckiem. Może właśnie wtedy warto zaproponować aktywności, które będą zarówno źródłem zabawy i okazją do budowania wspólnych wspomnień, jak i posłużą w rozwoju umiejętności komunikacyjnych.
-
Telefony
Czego potrzebujesz: 2 papierowe kubeczki, sznurek, nożyczki
Instrukcja: Pierwszą częścią zabawy jest stworzenie telefonu. Kubeczki można poozdabiać flamastrami, farbami czy w każdy inny dowolny sposób, który sprawi frajdę. Na środku dna kubeczków tworzymy malutki otwór. Następnie przez otwór w kubku przeciągamy sznurek i zawiązujemy supełek tak, by sznurek nie wypadał. Czynność tę powtarzamy z drugim kubkiem. Kiedy kubeczki są połączone za pomocą sznurka naprężamy go, by uzyskać efekt przenoszenia dźwięku. Teraz możemy rozmawiać z dzieckiem przez taki telefon.
Działanie terapeutyczne: Użycie sztucznego telefonu jest angażującym i zabawnym sposobem na rozmowę. Usytuowanie rozmowy w przestrzeń zabawy, pozbawia jej formalnego wydźwięku i nadaje luźniejszego charakteru. Jest to bardzo ważny krok w tworzeniu opartej na zaufaniu relacji z dzieckiem. Znaczna odległość między rozmówcami uzyskana dzięki odpowiedniej długości sznurka może posłużyć do nauki wyraźnego mówienia i uważnego słuchania oraz wchodzenia w dialog. Zabawa w telefon może być wykorzystana jako środek do nawiązania kontaktu w sposób mniej bezpośredni. Taka forma redukuje stres i nadaje przyjemną atmosferę, co jest pomocne w kontakcie z dziećmi z trudnościami w zakresie komunikacji. Dzieci mogą czuć się bardziej komfortowo, korzystając z zabawy w telefon jako pośrednika. Sztuczny telefon może stać się motywującym rekwizytem, który zachęci do rozmowy i ćwiczenia swoich umiejętności komunikacyjnych w zabawny sposób.
-
Gra o elementach komunikacji
Czego potrzebujesz: chustka, karteczki i długopis, kamyk
Instrukcja: Pierwszym etapem zabawy może być burza mózgów nt. tego z jakich elementów składa się komunikacja. W celu zaakcentowania istotności każdego z nich będziemy się ich pozbywać, tworząc przyjemną zabawę.
Pierwszym etapem będzie pozbycie się elementu werbalnego, czyli głosu. Jest to typowa gra w kalambury. Możemy przygotować karteczki z hasłami do wylosowania z różnych kategorii dostosowanych do wieku dziecka, np. emocje, zwierzęta, czy przysłowia bądź tytuły bajek. Przedstawiamy hasło gestami, a druga osoba ma zgadnąć o co może nam chodzić.
Druga część polega na braku możliwości dostrzeżenia gestów i mimiki. Chowamy kamyczek (lub inny umówiony przedmiot). Następnie zakrywamy dziecku oczy chustką. Jego celem jest znalezienie kamyczka, a naszym doprowadzenie go do celu wyłącznie wskazówkami werbalnymi. Role oczywiście się zmieniają.
Następnym elementem komunikacji jest intonacja. Tym razem nie będziemy bawić się w pozbawianie tej część składowej komunikacji. Spróbujmy jednak powiedzieć miłe słowa ostrym tonem i odwrotnie. Przykładowo komunikat: „Bardzo proszę, podaj mi ten kamyk” powiedzmy tonem nieprzyjemnym, a komunikat: „Daj mi kamyk” w bardzo miłej intonacji. Spytajmy potem dziecko, który komunikat był przyjemniejszy?
Działanie terapeutyczne: Celem zabawy jest zaakcentowanie części składowych komunikacji. Pozbycie się pewnych jej elementów pokazuje jak ważne one są i jaką pełnią rolę w przekazywaniu i odbieraniu treści. Słowa, ton oraz tzw. mowa ciała (gesty, postawa, mimika, odległość między rozmówcami) należą do fundamentalnych elementów komunikowania się. Wspólnie tworzą kompleksowy przekaz. Umiejętne korzystanie z każdego z tych elementów, a także zrozumienie ich pozwala na bardziej konstruktywne porozumiewanie się. Po każdym etapie zabawy możemy porozmawiać o tym z dzieckiem. Warto zadać pytania: „A jak ty uważasz, czego tu brakowało, żebyśmy się mogli lepiej dogadać?” „Co utrudniało nam porozumienie?” „Czego byśmy potrzebowali, żeby łatwiej się porozumieć?”.
Zabawa jest dla dzieci najbardziej podstawową i naturalną przestrzenią do nauki. Poprzez różne jej formy mogą rozwijać umiejętności komunikacyjne, jednocześnie ucząc się współpracy, wyrażania siebie i słuchania innych. Uczestnictwo rodziców czy opiekunów w zabawie jest niezwykle istotne. Bliskie dorosłe osoby modelują właściwą komunikację poprzez interakcję z dzieckiem.