Stres po urlopie lub przerwie świątecznej doczekało się już swojego terminu. To post holiday tension (PHT), które dotyka wielu osób i objawia się m.in. obniżeniem nastroju, rozdrażnieniem, problemami z koncentracją, spadkiem energii i uczuciem smutku. Z czego wynika chandra pourlopowa? Jak zadbać o siebie w tym czasie i jak uniknąć jej w przyszłości?
Urlop to czas odpoczynku od obowiązków zawodowych i codziennej rutyny, a także okazja do wytchnienia i regeneracji sił. Podczas urlopu nierzadko zmieniamy dietę, korzystamy z różnego rodzaju rozrywek, mamy dużo pozytywnych bodźców. Te i wiele innych czynników może sprawić, że po zakończeniu wakacji i powrocie do codziennego funkcjonowania odczuwamy smutek, przygnębienie lub niepokój.
“Depresję pourlopową możemy podejrzewać wtedy, gdy objawy złego nastroju po urlopie nie mijają po kilku dniach i trwają co najmniej 3 tygodnie. Objawy depresji pourlopowej to m.in. niechęć i przygnębienie spowodowane koniecznością powrotu do codziennych obowiązków, w tym zawodowych.”
Stres po urlopie, depresja pourlopowa, chandra, post-holiday blues
Post-holiday spleen, post-vacation blues, post-holiday blues, back-to-work blues czy post-travel depression (PTD) – stan napięcia po urlopie bywa określany na wiele sposobów. Najczęściej jednak psychologowie definiują go jako post holiday tension (PHT) czyli zespół napięcia pourlopowego. W Polsce PHT bywa określane jako zespół powakacyjny, chandra pourlopowa lub nawet depresja pourlopowa. W rzeczywistości kryzys ten może być mocno odczuwalny po okresie intensywnych emocji lub stresu, który, nierzadko, bywa związany z urlopem lub Świętami.
Liczne badania potwierdzają, że post-holiday blues to dość częste zjawisko. Aż 49 proc. spośród 6,5 tysiąca ankietowanych nie radzi sobie w pracy przez kilka dni po powrocie z urlopu – wynika z badań przeprowadzonych przez portal Wirtualna Polska. 30 proc. badanych ma ten problem w ciągu pierwszego dnia po powrocie. Na to, że urlop dodał nowej energii i pozwolił zgromadzić siły do wydajniejszej pracy wskazało… jedynie 13 proc. ankietowanych. Nie jesteśmy odosobnieni. Podobnie jest w innych krajach. Z post-holiday spleen zmaga się aż sześciu na dziesięciu Hiszpanów i niemal 8 na 10 Brytyjczyków.
Objawy chandry pourlopowej a depresja pourlopowa
Objawami post-holiday blues są m.in. znaczny spadek energii, uczucie smutku, rozdrażnienie i trudności z koncentracją. Chandra pourlopowa może objawiać się także bezsennością, przygnębieniem, niepokojem, a nawet problemami gastrycznymi. Trwa zazwyczaj od 3 do 7 dni po powrocie z urlopu.
Depresja pourlopowa a kryzys pourlopowy
Nie każde obniżenie nastroju po zakończonym urlopie oznacza depresję pourlopową. Depresję pourlopową możemy podejrzewać wtedy, gdy objawy złego nastroju po urlopie nie mijają po kilku dniach i trwają co najmniej 3 tygodnie.
Objawy depresji pourlopowej to m.in. niechęć i przygnębienie spowodowane koniecznością powrotu do codziennych obowiązków, w tym zawodowych. Może to być także uczucie przerażenia na samą myśl o powrocie do pracy. Towarzyszyć temu mogą objawy depresji takie jak ból głowy, zmęczenie, problemy ze snem, obniżony nastrój, problemy z koncentracją i skupieniem.
Co powoduje bluesa po wakacjach? To m.in. spadek adrenaliny, efekt kontrastu i… błąd poznawczy
Wśród głównych przyczyn chandry pourlopowej eksperci wskazują… spadek adrenaliny. Psycholog kliniczna dr Eileen Kennedy-Moore uważa, że nagłe odstawienie hormonów stresu po ważnym wydarzeniu może znacząco wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Ważnym czynnikiem jest także świadomość zakończonego urlopu i konieczności powrotu do pracy. W tym przypadku sporą rolę odgrywa efekt kontrastu i pewna forma… błędu poznawczego. Wakacje to czas, w którym codzienne życie z obowiązkami zawodowymi czy rodzinnymi jest przerwane. Powrót do codzienności, nawet gdy nasze wakacje nie należały do udanych, jest wyolbrzymiony przez mózg w wyniku czego powrót do przyziemności wydaje się nieproporcjonalnie większy niż w rzeczywistości. W takiej sytuacji może pojawić się niepokój i przygnębienie.
Przyczyną chandry po urlopie może być też wyczerpanie emocjonalne. Psychoterapeuta dr Richard O’Connor twierdzi, że w okresie wakacyjnym lub świątecznym „uzbrajamy” się, by lepiej radzić sobie ze stresem, trudnymi emocjami i sytuacjami. Wyczerpanie emocjonalne w kontekście post-holiday blues dotyczy głównie uroczystości i przerw świątecznych, gdy nierzadko spoczywa na nas duży ciężar radzenia sobie w trudnych sytuacjach, relacjach i, nierzadko, konieczność zachowywania spokoju podczas świątecznych wydarzeń. Według psychiatry dr Judith Orloff udawanie szczęścia może być bardzo wyczerpujące.
Nie bez znaczenia jest dieta. Podczas urlopu wiele osób sięga z większą częstotliwością po produkty z cukrem i alkohol. Po okresie nadmiernego pobłażania sobie i powrocie do klasycznych dań możemy czuć się nienajlepiej.
Powodem kryzysu pourlopowego mogą być też zmiany w dziennym cyklu aktywności. Wakacje to często okres rozluźnienia, odprężenia i zwolnienia tempa. Zdarza się, że jest diametralnie inny niż nasz codzienny tryb – wymagający i pełen wysiłku. Podczas urlopu często wstajemy nieco później niż zwykle, jemy o różnych porach i mamy niższy poziom stresu. Zmiany w dziennym cyklu aktywności są przez wielu badaczy postrzegane jako główna przyczyna problemów psychofizycznych po urlopie.
Jak złagodzić objawy post holiday blues?
Istnieje kilka sposobów by złagodzić objawy stresu po urlopie.
Przed wyjazdem warto dokończyć wszystkie sprawy zawodowe nie zostawiając nic na “po powrocie”. Warto też przed wyjazdem uporządkować przestrzeń w pracy i posprzątać dom, dzięki czemu powrót będzie przyjemniejszy. Ponadto, urlop warto zaplanować w taki sposób, by 2-3 dni po powrocie spędzić w domu.
Po powrocie do pracy dobrze jest dać sobie trochę “luzu” i wyrozumiałości na początku i powoli wdrażać się w służbowy tryb funkcjonowania stopniowo, o ile to możliwe, wracając do normalnego rytmu pracy.
By uniknąć stresu po urlopie i depresji pourlopowej warto też, po powrocie do pracy, dbać o codzienny wypoczynek, relaks i przyjemności. Może to być wysokiej jakości sen, ćwiczenia fizyczne i wartościowa dieta, a także spotkanie ze znajomymi i wypełnianie czasu czynnościami, które sprawiają przyjemność.
Nie warto obwiniać się za to, jak się czujemy. Warto poświęcić sobie czas i uwagę w tym okresie.
Jak się leczy depresję pourlopową?
Kryzys pourlopowy zazwyczaj mija samoistnie. Gdy objawy utrzymują się dłużej lub podejrzewamy u siebie depresję pourlopową warto skonsultować się ze specjalistą. Konsultacja psychologiczna pozwala przeanalizować nasze podejście do pracy oraz odpoczynku i wypracować sposoby relaksu.
Jeżeli borykasz się z trudnościami emocjonalnymi po powrocie z urlopu, gdy trudne emocje utrzymują się dłużej niż 3 tygodnie lub gdy czujesz, że potrzebujesz wsparcia w powrocie do codzienności skontaktuj się z Poradnią Centrum. Nasz doświadczony zespół terapeutów pozwala dostrzec przyczyny problemów, uzyskać większą świadomość i w zrównoważony, zgodny z Pacjentem sposób, wrócić do codzienności.
