Emigracja, strata bliskiej osoby, rozwód, zmiana pracy lub jej utrata, a także konieczność pobytu w szpitalu, zawarcie małżeństwa czy zakończenie okresu nauki – każda z tych sytuacji może wywołać zaburzenia adaptacyjne i powodować silny stres, dyskomfort, uczucie smutku, czarnowidztwo a także poczucie osamotnienia i bezradności. Zaburzenia adaptacyjne są reakcją na nowe i trudne okoliczności. Gdy utrudniają nam codzienne funkcjonowanie warto skorzystać z pomocy specjalisty.
Zaburzenia adaptacyjne to rozwijające się na tle emocjonalnym reakcje, które są odpowiedzią na nową, trudną, nieznaną sytuację, wydarzenie lub zmiany życiowe. Mogą być odbierane jako przekraczające siły i zdolności poradzenia sobie z nimi. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zaburzenia adaptacyjne oznaczone są kodem F43. Zaburzenia adaptacyjne są naturalnym objawem wrażliwości na zaistniałe wydarzenia. Człowiek ma prawo czuć się zagubiony i obawiać się nowych obowiązków i sytuacji. Zaburzenia adaptacyjne zazwyczaj utrzymują się nie dłużej niż przez 6 miesięcy od czasu ustąpienia stresu lub jego następstw.
“Objawem zaburzeń adaptacyjnych mogą być także wycofanie z życia społecznego, unikanie bliskich oraz uporczywe, nawracające stany przypominające ataki paniki z silnym lękiem i niepokojem. To także lęk przed stresującym wydarzeniem mającym związek z rozwinięciem zaburzeń adaptacyjnych, np. samochodami.”
Przyczyny zaburzeń adaptacyjnych
Przyczyny zaburzeń adaptacyjnych są bardzo zróżnicowane. U osób dorosłych najczęściej są to silny konflikt, zdrada, problemy w związku, wypadek, śmierć lub ciężka choroba bliskiej osoby, a także trudności w życiu zawodowym lub kłopoty finansowe. Może to być także rodzicielstwo, brak sukcesów osobistych, przejście na emeryturę czy utrata obiektu o wartości emocjonalnej.
W przypadku zaburzeń adaptacyjnych wiele zależy od stabilności psychicznej i osobowości, a także od okoliczności i rodzaju problemu. Zaburzenia adaptacyjne może wpłynąć zmiana statusu społecznego, utrata oszczędności, przeprowadzka, emigracja, zmiana środowiska lub wyprowadzka dorosłych dzieci z domu rodzinnego.
Objawy zaburzeń adaptacyjnych mogą wywołać wszelkie zmiany w życiu zaburzające dotychczasowy komfort oraz wszystkie inne trudności, które w zależności od wrażliwości danej osoby mogą wywoływać duży dyskomfort.
Objawy zaburzeń adaptacyjnych
Objawy zaburzeń adaptacyjnych najczęściej mają naturę psychiczną, rzadziej dają dolegliwości fizyczne. Wśród najczęstszych objawów są obniżenie nastroju przypominające depresję, zaburzenia lękowe, silny stres, napięcie, uczucie bezradności, przytłoczenia, poczucie niepewności jutra, a także spoglądanie w przyszłość z obawą, rozdrażnienie, agresja i niestabilność emocjonalna. Mogą pojawić się obawy, lęk, spadek motywacji, myślenie katastroficzne, trudności organizacyjne, a także próby „przesypiania problemów” oraz problemy ze snem.
Objawem zaburzeń adaptacyjnych mogą być także wycofanie z życia społecznego, unikanie bliskich oraz uporczywe, nawracające stany przypominające ataki paniki z silnym lękiem i niepokojem. To także lęk przed stresującym wydarzeniem mającym związek z rozwinięciem zaburzeń adaptacyjnych, np. samochodami.
Oprócz tego zaburzenia adaptacyjne mogą powodować objawy somatyczne, czyli fizyczne takie jak bóle brzucha, głowy, nudności, brak apetytu, kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej.
Mogą towarzyszyć im objawy zespołu lęku panicznego takie jak bóle w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu i przełykaniu, duszności czy drętwienia kończyn. Objawy takie mogą pojawiać się choćby w odpowiedzi na dzwoniący telefon służbowy.
Leczenie zaburzeń adaptacyjnych. Jak radzić sobie z zaburzeniami adaptacyjnymi?
Zaburzenia adaptacyjne najczęściej po pewnym czasie mijają, w miarę dostosowania się do nowych warunków. Gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas i utrudniają codzienne funkcjonowanie wpływając na sytuację rodzinną, jakość pracy, sytuację finansową lub psychiczną należy skorzystać z konsultacji psychologicznej lub psychiatrycznej.
Terapia, nieraz wsparta odpowiednio dobranymi środkami farmakologicznymi, może realnie poprawić samopoczucie i zapobiec nawrotom zaburzeń adaptacyjnych. Pozwala zwiększyć zdolności adaptacyjne, odzyskać poczucie sprawczości oraz zmniejszyć lęk i poczucie bezradności. Nieleczone zaburzenia adaptacyjne mogą się pogłębiać dając silniejsze objawy, także somatyczne.
Czym różnią się zaburzenia adaptacyjne od depresji?
Gdy zaburzenia adaptacyjne utrzymują się dłużej – pomimo nieobecnego stresora – możemy mieć do czynienia np. z depresją lub stanem lękowym. Gdy zaś powód zaburzenia poczucia bezpieczeństwa wciąż istnieje – mogą to być zaburzenia adaptacyjne chroniczne.
Zaburzenia adaptacyjne choć bywają mylone z depresją, nie są spowodowane zaburzeniami pracy mózgu ani układu nerwowego. Choć pacjenci zgłaszają się z podejrzeniem depresji w trakcie wywiadu nierzadko rozpoznawane są zaburzenia adaptacyjne, co może być dla pacjenta korzystniejszą diagnozą, ponieważ oznacza zaburzenie reaktywne.
Gdy reakcja na trudną sytuację trwa dłużej niż 6 miesięcy można podejrzewać zaburzenia afektywne takie jak np. depresja.
Jakie mogą być skutki nieleczonych zaburzeń adaptacyjnych?
Głównym skutkiem nieleczonych zaburzeń adaptacyjnych jest cierpienie pacjenta. Związane jest z przeżywaniem trudnych emocji, brakiem możliwości normalnego przeżywania swojego życia, utratą efektywności w pracy, nadmiarowymi reakcjami czy konfliktami personalnymi.
Mogą również pojawiać się reakcje o charakterze zespołów napięcia i niepokoju oraz przygnębienia utrzymujące się od kilku miesięcy do kilku lat.
Jeśli przeżyłeś/aś stresującą sytuację i zmagasz się z jej konsekwencjami zapraszamy do Poradni Centrum.
